Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządu terytorialnego

Kancelaria świadczy pomoc prawną osobom podejrzanym i oskarżonym o popełnienie przestępstw przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządu terytorialnego. Rozdział XXIX Kodeksu karnego zawiera katalog przepisów przewidujących odpowiedzialność karną za przestępstwa skierowane przeciwko ogólnemu dobru prawnemu, jakim jest działalność i prawidłowe funkcjonowanie instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego. Obok ogólnego dobra prawnego wspólnego dla wszystkich przepisów tego rozdziału, występują również bardziej skonkretyzowane dobra, pozostające pod ochroną poszczególnych przepisów karnych, jak np. nietykalność cielesna, życie i zdrowie funkcjonariuszy, zaufanie do działalności instytucji państwowych oraz funkcjonariuszy publicznych, pewność obrotu prawnego instytucji państwowych i samorządowych. Do najczęściej spotykanych przestępstw z rozdziału XXIX Kodeksu karnego należą: przestępstwo naruszenia nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego (art. 222 k.k.), przestępstwo znieważenia funkcjonariusza (art. 226 k.k.), przestępstwo czynnej napaści na funkcjonariusza (art. 223 k.k.). Wymienione przepisy przewidują odpowiedzialność karną za opisane w nich działanie sprawcy, skierowane przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu (lub osobie przybranej mu do pomocy) „podczas lub w związku” z pełnieniem przez te osoby obowiązków służbowych (tak w art. 222 k.k. i art. 223 k.k.), co oznacza, że dla przypisania odpowiedzialności za te przestępstwa, w warunkach określonych tymi przepisami, wystarczające jest wystąpienie jednego z zacytowanych znamion, natomiast w przypadku przestępstwa znieważenia (art. 226 k.k.), działanie sprawcy następuje „podczas i w związku” z pełnieniem obowiązków służbowych przez funkcjonariusza lub osobę mu przybraną do pomocy.
Do przestępstw z rozdziału XXIX Kodeksu karnego należy również przestępstwo przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariusza publicznego (art. 231 k.k.), zwane w orzecznictwie przestępstwem nadużycia władzy lub nadużycia funkcji. Przestępstwo opisane w art. 231 k.k. jest częstym przedmiotem zawiadomień składanych do organów ścigania przez osoby, które czują się pokrzywdzone bezprawnymi działaniami funkcjonariuszy publicznych. Należy jednak pamiętać, że karalność zachowania funkcjonariusza przekraczającego uprawnienia lub niedopełniającego obowiązków, powiązana jest z działaniem na szkodę interesu publicznego lub prywatnego. W orzecznictwie przyjmuje się, że „Strona przedmiotowa przestępstwa nadużycia władzy w typie podstawowym polega na działaniu na szkodę interesu publicznego lub prywatnego poprzez przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariusza publicznego. Działanie na szkodę oznacza, że zachowanie sprawcy stwarza stan zagrożenia dla dobra prawnego ze sfery publicznej lub prywatnej” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sygn. akt: II AKa 73/16 z 24.06.2016).
Za karalne w myśl przepisów rozdziału XXIX Kodeksu karnego uznaje się również podawanie się za funkcjonariusza publicznego w warunkach określonych w art. 227 k.k.
Do najpoważniejszych przestępstw przeciwko działalność instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego należy zaliczyć tzw. przestępstwa korupcyjne, opisane w art. 228 k.k., 229 k.k., 230 k.k. oraz 230a k.k. Przestępstwa związane ze zjawiskiem korupcji i łapownictwa godzą w istotne dobra, jakimi są: zaufanie społeczne do bezstronnego, obiektywnego i rzetelnego działania instytucji oraz uczciwego i bezinteresownego działania osób pełniących funkcje publiczne. Poniżej bliższe omówienie przestępstwa przekupstwa osoby pełniącej funkcję publiczną (art. 229 k.k.). Dokładne opisy znamion przywołanych przestępstw oraz zagrożenia karami, zawarte są w odpowiednich przepisach rozdziału XXIX Kodeksu karnego, w którym znajdują się również inne, nie wymienione wyżej przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego. Definicja „funkcjonariusza publicznego” zawarta jest w art. 115 § 13 k.k., natomiast definicja „osoby pełniącej funkcję publiczną” znajduje się w art. 115 § 19 k.k.

Czytaj więcej:

adwokat Marek Dulniak

Warszawa, 21 lipca 2017 r.