Przestępstwa przeciwko mieniu

Kancelaria świadczy pomoc prawną osobom podejrzanym i oskarżonym o popełnienie przestępstw przeciwko mieniu. Rozdział XXXV Kodeksu karnego zawiera zbiór przepisów przewidujących odpowiedzialność karną za przestępstwa skierowane przeciwko ogólnemu dobru prawnemu, jakim jest własność i niektóre inne prawa przysługujące w stosunku do mienia. Przedmiotem niektórych przestępstw przeciwko mieniu może być nie tylko samo mienie, ale również osoba, która jest właścicielem mienia lub której przysługują w stosunku do mienia inne prawa. Do najczęściej spotykanych przestępstw z rozdziału XXXV Kodeksu karnego należą: przestępstwo kradzieży (art. 278 k.k.), przestępstwo rozboju (art. 280 k.k.), przestępstwo kradzieży z włamaniem (art. 279 k.k.) i przestępstwo oszustwa (art. 286 k.k.). Inne, często występujące przestępstwa przeciwko mieniu, to: przestępstwo niszczenia lub uszkodzenia mienia (art. 288 k.k.), przestępstwo przywłaszczenia rzeczy ruchomej lub prawa majątkowego (art. 284 k.k.), przestępstwo kradzieży rozbójniczej (art. 281 k.k.) i przestępstwo wymuszenia rozbójniczego (art. 282 k.k.).

Większość przestępstw przeciwko mieniu może zostać popełnionych wyłącznie z winy umyślnej w postaci zamiaru bezpośredniego. Dla popełnienia niektórych przestępstw przeciwko mieniu, jak np. przestępstwa niszczenia lub uszkodzenia mienia (art. 288 k.k.) czy przestępstwa paserstwa (art. 291 k.k.), wystarczająca jest wina umyślna w postaci zamiaru ewentualnego. W przypadku przestępstwa paserstwa z art 291 k.k., sprawca musi mieć świadomość, że rzecz uzyskana została przy pomocy czynu zabronionego lub okoliczność taką musi przewidywać i godzić się z nią. Należy pamiętać, że Kodeks karny przewiduje również odpowiedzialność karną za przestępstwo tzw. paserstwa nieumyślnego, o którym mowa w art. 292 k.k. Odpowiedzialności za to przestępstwo podlega osoba, która na podstawie towarzyszących okoliczności powinna i może przypuszczać, że rzecz, którą nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia – została uzyskana za pomocą czynu zabronionego. W orzecznictwie przyjmuje się, że „(…) sprawca nieumyślnego paserstwa nie musi wiedzieć lub przewidywać, za pomocą jakiego konkretnie czynu zabronionego rzecz została uzyskana, jak również nie musi znać okoliczności, w jakich przestępstwo to zostało popełnione. Nie jest więc konieczne ustalenie podmiotowego związku między sprawcą paserstwa a sprawcą czynu zabronionego, za pomocą którego rzecz został uzyskana. Warunek pochodzenia rzeczy stanowiącej przedmiot paserstwa bezpośrednio z czynu zabronionego nie oznacza również, że sprawca paserstwa musi nabyć rzecz bezpośrednio od sprawcy czynu zabronionego (…). Konieczne jest tylko to, aby istniała obiektywna możliwość powzięcia przez niego przypuszczenia, że rzeczy, które nabywa, zostały uzyskane za pomocą jakiegokolwiek czynu zabronionego.” (wyrok. SN z 28.06. 2017 r., III KK 141/17). Przypuszczenie, o którym mowa w art 292 k.k. może wynikać na przykład ze zbyt niskiej ceny nabywanego towaru, braku wymaganych dokumentów, miejsca, okoliczności zakupu rzeczy lub dotyczyć może osoby, od której dokonuje się zakupu.

W przypadku niektórych przestępstw przeciwko mieniu, np. kradzieży, przywłaszczenia, oszustwa, zniszczenia lub uszkodzenia mienia, przepisy przewidują zaostrzoną odpowiedzialność, jeśli zostały one popełnione w stosunku do mienia znacznej wartości lub w stosunku do dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury (art. 294 k.k.). W przepisach dotyczących niektórych przestępstw, np. kradzieży, przywłaszczenia, zniszczenia mienia czy paserstwa umyślnego, przewidziane zostały tzw. wypadki mniejszej wagi, dla których zagrożenie karą jest niższe od podstawowego. Dla części przestępstw z rozdziału XXXV Kodeksu karnego, wartość rzeczy ma nadto znaczenie dla dokonania rozgraniczenia między czynem stanowiącym przestępstwo, a czynem stanowiącym wykroczenie (patrz np., art. 119, art. 122 i art. 124 Kodeksu wykroczeń, dotyczące kolejno wykroczeń: kradzieży, paserstwa i zniszczenia mienia).

Dokładne opisy znamion przywołanych wyżej przestępstw oraz zagrożenia karami, zawarte są w odpowiednich przepisach rozdziału XXXV Kodeksu karnego, w którym znajdują się również inne, nie wymienione wyżej przestępstwa przeciwko mieniu. Obrona przed zarzutami popełnienia przestępstw przeciwko mieniu, nie tylko tych związanych z użyciem przemocy, niejednokrotnie wymaga podjęcia wielu działań procesowych, wiążących się z koniecznością przeprowadzenia różnego rodzaju dowodów, w tym opinii biegłych lub ekspertów różnych specjalności. Poniżej, szersze omówienie przestępstw rozboju i oszustwa.

adwokat Marek Dulniak

Warszawa, 04 lutego 2023 r. 

Czytaj więcej: